Stoelendans? Speel niet klakkeloos mee!

15 juni 2020

Veranderingen in een organisatie kunnen samengaan met gevolgen voor het personeel. Soms ook met ontslagen. De ontslagselectie is een intensieve puzzel. Maakt de werkgever ergens in deze puzzel een fout, dan kan dat tot gevolg hebben dat je onterecht voor ontslag bent aangewezen. En dat je dus in dienst blijft. Wees dus heel scherp hierop!

Zorgvuldige afbakening

Dat begint al bij de eerste stap. Om te bepalen welke werknemers voor ontslag aangewezen worden, start de werkgever met een inventarisatie. Het personeel wordt gerangschikt naar (bedrijfs)vestiging, naar (onderling uitwisselbare) functie, naar leeftijdscategorie en naar lengte van het dienstverband. Die inventarisatie is foutgevoelig. Werkt de werkgever met onjuiste uitgangspunten, dan deugt de hele selectie niet.

Afspiegelingsbeginsel of stoelendans

De tweede stap is de selectiemethode. Binnen de afgebakende functies geldt in de regel het afspiegelingsbeginsel. Dit is een soort ‘last in first out’ methode, maar dan verdeeld over leeftijdscategorieën.

Alternatief is de ‘stoelendans’. Met de stoelendans wordt eerst een functiegroep – of soms zelfs het voltallige functiehuis – opgeheven. Dus al het personeel, of een deel, raakt boventallig. Tegelijkertijd richt het bedrijf nieuwe functies in. De boventallige werknemers mogen vervolgens intern solliciteren. Dat leidt ertoe dat de meest geschikte werknemers worden geselecteerd en geplaatst in de nieuwe functies.

Dit kan goed gaan en volgens de regels. Maar soms komt het afspiegelingsbeginsel toch om de hoek kijken. Wees kritisch als jouw werkgever het stoelendans systeem toepast en let in ieder geval op deze twee zaken:

1. Onderlinge uitwisselbaarheid van een nieuwe functie met een oude functie

Check of de ‘nieuwe’ functies wel voldoende verschillen van de oude functies. Er is sprake van onderlinge uitwisselbaarheid als twee of meer functies: a) gelijk zijn qua niveau en salaris, en b) gelijkwaardig qua vereiste kennis, ervaring, vaardigheden en taken. Verschillen de nieuwe functie en een van de oude functies onvoldoende op deze punten? Dan staat het je werkgever niet vrij om te selecteren op basis van geschiktheid. Het afspiegelingsbeginsel moet in dat geval bepalen wie voor ontslag wordt voorgedragen. De werknemers die resteren, gaan over naar de ‘nieuwe’ functie.

2. De nieuwe functie is passend voor meerdere boventallige werknemers

Van passendheid is sprake als een werknemer geschikt is voor de nieuwe functie, op basis van diens kwaliteiten. Is dat zo, dan mag de werkgever de meest geschikte boventallige werknemer uitkiezen om de nieuwe functie te verrichten. Dat is ook de gedachte achter de stoelendans. Maar het staat de werkgever niet altijd vrij om te kiezen. Verrichtten de geschikte boventalligen in hun oude functie – voor de reorganisatie – al taken die (deels) terugkomen in de nieuwe functie? Dan bepaalt het ‘omgekeerde afspiegelingsbeginsel’ wie wie van de geschikten als eerste voor herplaatsing in aanmerking komt. 

Kortom, als je hiermee te maken hebt, is het verstandig goed na te gaan of jouw functie wel correct geïnventariseerd is en of de nieuw in te richten functies wel genoeg verschillen van de oude, opgeven functies. Vraag de functiebeschrijvingen op en controleer dit. Ook of je geschikt bent voor een van de nieuwe functies. Hulp nodig? Neem gerust contact op.

Ben je werkgever en heb je hiermee te maken? Lees deze blog dan hier.